Artykuł: Almanach emeryta PSP - KSP NSZZ "Solidarność"

Wprowadzona w 1999 r. reforma systemu ubezpieczeń społecznych zakładała wyeliminowanie przepisów umożliwiających przejście na wcześniejszą emeryturę jak również odrębnych systemów świadczeń dla żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych. W przyszłości osoby pracujące w szczególnych warunkach i osoby pełniące zawodową służbę miały być objęte przepisami ustawy o emeryturach pomostowych.

Dlatego obowiązujący w Polsce od 1999 r. nowy system ubezpieczeń społecznych objął także żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy wstąpili do służby po 1 stycznia 1999 r. Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym przed dniem 1 października 2003 r. osoby te nabyłyby prawo do emerytury lub renty na zasadach określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.), a więc po spełnieniu takich samych warunków, jakie wymagane są od osób ubezpieczonych z tytułu "cywilnej" pracy.

Żołnierze i funkcjonariusze, którzy pozostawali w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., a więc wstąpili do niej najpóźniej w dniu 1 stycznia 1999 r., nie zostali objęci ubezpieczeniem społecznym, ponieważ zachowali - z mocy art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.) - prawo do świadczeń na podstawie dotychczasowych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych, finansowanych z budżetu państwa.

Ten podział żołnierzy i funkcjonariuszy na nadal objętych zaopatrzeniem emerytalnym i na objętych ubezpieczeniem społecznym budził dużo zastrzeżeń i krytyki, szczególnie ze strony zainteresowanych środowisk. Dlatego Rząd zdecydował się na podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do wyłączenia z systemu ubezpieczeń społecznych żołnierzy zawodowych i innych funkcjonariuszy służb mundurowych, którzy wstąpili do służby po dniu 1 stycznia 1999 r. i objęcia ich systemem zaopatrzeniowym (finansowanym przez budżet państwa), dającym możliwość przechodzenia na emeryturę bez względu na wiek po 15 latach służby. Parlament podzielił tę opinię i w dniu 1 października 2003 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 166, poz. 1609), przywracająca system zaopatrzeniowy dla wszystkich żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy tzw. służb mundurowych.

Od dnia 1 października 2003 r. z ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 z późn. zm.) zostali wyłączeni:

żołnierze zawodowi, w tym żołnierze pełniący służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego oraz żołnierze pełniący okresową służbę wojskową,
funkcjonariusze Policji,
funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
funkcjonariusze Straży Granicznej,
funkcjonariusze Służby Więziennej,
funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu.
Zaopatrzeniowym systemem emerytalnym zostali objęci wszyscy żołnierze zawodowi i funkcjonariusze służb mundurowych.
Podstawowym celem ustawy było objęcie zaopatrzeniowym systemem emerytalnym wszystkich żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, niezależnie od daty wstąpienia do zawodowej służby.

Funkcjonujący w Polsce do końca 1998 r. zaopatrzeniowy system emerytalny obejmował żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, tj. funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. Ta kategoria osób była objęta odrębnym systemem zaopatrzeniowym, w którym świadczenia emerytalno-rentowe wypłacane są ze środków budżetu państwa.

Ustawa przywróciła stan prawny sprzed 1999 r., a więc objęła zaopatrzeniowym systemem emerytalnym osoby, które jedynie ze względu na datę wstąpienia do służby (tj. po dniu 1 stycznia 1999 r.) a nie z uwagi na rodzaj pracy zostały pozbawione prawa do "mundurowych" świadczeń emerytalno-rentowych. Nie poszerzono więc zakresu podmiotowego zaopatrzeniowego systemu emerytalnego o inne rodzaje służby np.o funkcjonariuszy Służby Celnej, a więc o kategorię zawodową, która nigdy nie była nim objęta, lecz podlegała ubezpieczeniom społecznym na zasadach pracowniczych.

Zakres podmiotowy, jak i zasady przyznawania świadczeń, które są określone w systemie zaopatrzenia emerytalnego obejmuje zatem żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej. Od dnia 1 października 2003 r. dla wszystkich osób pełniących wymienione rodzaje służby prawo do świadczeń emerytalno-rentowych regulują przepisy:

ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 108 z późn. zm.), oraz
ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz.U. Nr 53, poz. 214 z późn. zm.).

Zmiany w mundurowym systemie emerytalnym
Należy zaznaczyć, że nie nastąpiły żadne zmiany w sposobie obliczania emerytury mundurowej w zakresie dziś stosowanych stawek procentowych za poszczególne okresy służby. Wprowadzono jednak zasadę, że prawo do emerytury "mundurowej" będzie przyznawane po zwolnieniu ze służby na wniosek zainteresowanego a nie - jak to było dotychczas - z urzędu.

Wielu żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych ma, oprócz okresów zawodowej służby, także okresy zatrudnienia i innej cywilnej pracy, z której tytułu podlegali lub będą podlegali powszechnym ubezpieczeniom społecznym, w tym także obowiązkowi przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego. Właśnie dla takich osób wprowadzono zmiany zasad obliczania emerytur "mundurowych" - w zależności od daty wstąpienia po raz pierwszy do zawodowej służby.

Emerytura dla osoby, która wstąpiła do służby przed 2 stycznia 1999 r.
Dla osoby, która wstąpiła do zawodowej służby przed dniem 2 stycznia 1999 r. utrzymano dotychczasowe zasady obliczania emerytur mundurowych. Przy obliczaniu emerytury policyjnej lub wojskowej dla takiej osoby będą zatem uwzględniane zarówno okresy zawodowej służby, jak i cywilne okresy składkowe i nieskładkowe.

Nowością jest to, że osoba, która ma okresy zawodowej służby i cywilne okresy składkowe i nieskładkowe, będzie musiała zdecydować, z którego systemu (zaopatrzeniowego czy ubezpieczeniowego) chce otrzymywać emeryturę obliczoną za wszystkie posiadane okresy. Dlatego wprowadzono przepis, że prawo do emerytury wojskowej lub policyjnej będzie przyznawane na wniosek zainteresowanego. Zgłoszenie wniosku o taką emeryturę i jej uzyskanie spowoduje, że osoba ta nie będzie już mogła wystąpić o emeryturę przewidzianą w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 118 z późn. zm.) za "cywilne" okresy ubezpieczenia.

Jeżeli zatem żołnierz zawodowy lub funkcjonariusz wybierze emeryturę mundurową, wówczas będzie ona obliczona z uwzględnieniem nie tylko okresu służby, ale również okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnianych przy wyliczaniu emerytury z FUS.

W przypadku gdy jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego, umowa zawarta z tym funduszem ulegnie jednak rozwiązaniu, a środki zgromadzone w II filarze zostaną przekazane do budżetu państwa, ponieważ on finansuje emeryturę mundurową obliczoną za wszystkie okresy.

Z kolei osoba, która pomimo spełnienia warunków do emerytury "mundurowej" wybierze emeryturę "cywilną", przysługującą na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. Nr 162, poz. 118 z późn. zm.), będzie miała przy obliczaniu tej emerytury uwzględnione także okresy zawodowej służby. W tym przypadku będą przekazane do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za okresy służby po 1998 r. Z tytułu członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym będzie miała - oprócz emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych - także prawo do tzw. emerytury dożywotniej.

Osoba, której przyznano emeryturę mundurową, obliczoną z uwzględnieniem "cywilnej" pracy, nie będzie mogła zgłosić wniosku o emeryturę z FUS. I odwrotnie - osoba, która zgłosi wniosek i uzyska emeryturę z FUS, obliczoną z uwzględnieniem okresów zawodowej służby, nie będzie mogła wystąpić o emeryturę mundurową.

Emerytura dla osoby, która wstąpiła do służby po raz pierwszy po 1 stycznia 1999 r.
W wymiarze emerytury wojskowej i policyjnej przyznawanej osobie, która wstąpiła do służby po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r. będą uwzględniane wyłącznie okresy służby. Dzięki temu osoba, która poza okresami tej służby ma także okresy ubezpieczenia i członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia pozarolniczej działalności, będzie mogła mieć prawo do dwóch odrębnych emerytur: "mundurowej" i "cywilnej" z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytura "cywilna" zależeć będzie jedynie od zgromadzonego kapitału w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz w otwartym funduszu emerytalnym - w przypadku osoby, która przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego.

Tak więc w stosunku do osoby, która wstąpiła do służby po raz pierwszy po 1 stycznia 1999 r. każdy z systemów, tzn. zaopatrzeniowy i ubezpieczeniowy, będzie realizował jedynie własne zobowiązania.

Zostały zmienione zasady obliczania emerytury mundurowej w przypadku posiadania okresów służby w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w różnych formacjach mundurowych.

Wprowadzono zasadę, że do obliczenia emerytury wojskowej mogą być stosowane zasady podwyższania emerytury policyjnej, jeżeli żołnierz zawodowy ma także okresy służby w Policji. Analogiczna zasada obowiązuje także przy obliczaniu emerytury policyjnej przysługującej policjantowi, który wcześniej był żołnierzem zawodowym.

W dotychczasowym stanie prawnym emerytury wojskowej nie podwyższano z tytułu pełnienia służby w innych formacjach mundurowych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, mimo że w wysłudze emerytalnej żołnierza zawodowego uwzględnia się także - jako okresy równorzędne ze służbą wojskową w Wojsku Polskim - jego okresy służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub w Służbie Więziennej. Powodowało to, że jeżeli zainteresowany pełnił służbę w charakterze sapera, ale nie w wojsku, lecz w Policji, emerytury wojskowej nie można podwyższyć dodatkowo o 1% podstawy wymiaru za każdy rok tej służby. Wojskowa emerytura była tak podwyższona, jeżeli służba w charakterze sapera miała miejsce po przyjęciu do zawodowej służby wojskowej. Okres służby w Policji w charakterze sapera uprawniał bowiem do dodatkowego zwiększenia tylko emerytury policyjnej.

Analogicznie przedstawia się sytuacja w przypadku uwzględnienia policjantowi w jego wysłudze emerytalnej okresów służby wojskowej.

Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają na podwyższanie emerytur mundurowych z tytułu służby w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, niezależnie od tego, w jakiej formacji mundurowej taka służba była pełniona.

Zmiana zasad obliczania emerytury mundurowej w przypadku ponownego powołania emeryta do służby
W poprzednio obowiązującym stanie prawnym w przypadku ponownego wstąpienia lub powołania świadczeniobiorcy do służby, ustawało prawo do świadczeń z zaopatrzeniowego systemu emerytalnego. Świadczeniobiorca tracił prawo do emerytury lub renty, a przy ponownym zwolnieniu ze służby ustalano dla niego nową podstawę wymiaru świadczenia, którą stanowiło uposażenie należne na ostatnio zajmowanym stanowisku przed ponownym zwolnieniem ze służby. Zainteresowany nabywał prawo do "nowego" świadczenia, które nie zawsze było wyższe od poprzednio przysługującego, do którego stracił prawo z chwilą ponownego powołania do służby.

W ustawie z dnia 23 lipca 2003 r. wprowadzono zasadę, że w razie ponownego powołania emeryta do służby jego prawo do emerytury ulega jedynie zawieszeniu. Dzięki temu emeryt może po ponownym zwolnieniu ze służby:
pobierać świadczenie do tej pory zawieszone oraz wystąpić do organu emerytalnego z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości emerytury poprzez doliczenie nie uwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów służby - w tym przypadku podstawa wymiaru emerytury nie ulega zmianie, lub wystąpić do organu emerytalnego z wnioskiem o ustalenie nowej podstawy wymiaru świadczenia (od aktualnego uposażenia) oraz o ponowne ustalenie jego wysokości poprzez doliczenie nie uwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów służby.
Powyższa zasada ma odpowiednie zastosowanie w przypadku zmiany rodzaju służby w stosunku do tej, która dała prawo do emerytury "mundurowej". W przypadku wstąpienia do służby wojskowej świadczeniobiorcy policyjnego emerytura policyjna ulega więc zawieszeniu. Po zwolnieniu ze służby wojskowej zainteresowany ma ustalane prawo do emerytury wojskowej. Zgodnie z zasadami ogólnymi może wybierać pomiędzy wcześniej przyznaną emeryturą policyjną (zawieszoną na czas pełnienia służby wojskowej) a nową emeryturą wojskową. W razie wyboru emerytury policyjnej będzie pobierać świadczenie do tej pory zawieszone, a w wysłudze emerytalnej zostaną uwzględnione okresy służby wojskowej pełnionej w czasie zawieszenia prawa do emerytury policyjnej. W tej sytuacji podstawa wymiaru emerytury policyjnej nie ulegałaby zmianie.

Analogiczne rozwiązania obowiązują w przypadku wstąpienia emeryta wojskowego do służby w Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej, Biurze Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej lub Służbie Więziennej.

Opłacenie składek na ubezpieczenia społeczne za żołnierzy i funkcjonariuszy zwolnionych ze służby bez prawa do emerytury wojskowej lub policyjnej. Prawo do emerytury wojskowej lub policyjnej przysługuje bez względu na wiek osobie zwolnionej ze służby, która ma co najmniej 15-letni okres służby.

Zawsze jednak zdarzały się i będą zdarzały sytuacje, że żołnierz lub funkcjonariusz występujący ze służby lub z niej zwalniany nie ma prawa do emerytury "mundurowej". Polskie prawo zapewniało i nadal zapewnia takiej osobie świadczenie emerytalno-rentowe na zasadach przewidzianych w powszechnym systemie ubezpieczenia społecznego.

Tak więc były żołnierz zawodowy lub funkcjonariusz służb mundurowych - już jako osoba cywilna - ma zapewnioną emeryturę lub rentę na zasadach powszechnych, tj. po spełnieniu warunków określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Gwarantuje to jednoznacznie przepis art. 2 ust. 2 tej ustawy. Zakres podmiotowy tej ustawy obejmuje zatem także byłych żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy odeszli ze służby bez prawa do emerytury "mundurowej", mimo że nigdy nie byli "ubezpieczonymi" według definicji art. 4 ustawy emerytalnej.

Ustawa z 23 lipca 2003 r. uregulowała sprawę opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za okresy pozostawania w służbie przypadające po dniu 31 grudnia 1998 r. za tych żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy w dniu zwolnienia ze służby nie spełniają warunków nabywania prawa do emerytury "mundurowej".

Jeżeli wniosek o emeryturę na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS zgłosi były żołnierz lub funkcjonariusz, który nie nabył prawa do świadczeń mundurowych i urodził się przed 1949 r., wówczas przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego, warunkującego prawo do emerytury obliczanej zgodnie z przepisami art. 53 tej ustawy, okres służby będzie uznany za okres składkowy i zsumowany z innymi okresami składkowymi w rozumieniu tej ustawy. Zgodnie bowiem z przepisami art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 tej ustawy okresami składkowymi są m.in. okresy:

czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby,
pełnionej w Polsce służby w Policji (Milicji Obywatelskiej), Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu (w organach bezpieczeństwa publicznego), Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej oraz Biurze Ochrony Rządu.
Powyższa zasada wynika również z art. 4 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 108) i art. 4 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji. (Dz.U. Nr 53, poz. 214 z późn. zm.), które stanowią, że okresy służby żołnierzy oraz funkcjonariuszy, którzy nie nabywają prawa do zaopatrzenia emerytalnego na podstawie tych ustaw uważa się za okres składkowy w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników.

Jeżeli wniosek o emeryturę na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS zgłosi były żołnierz lub funkcjonariusz, który nie nabył prawa do emerytury "mundurowej" i urodził się po 1948 r., wówczas jego emerytura będzie obliczona zgodnie z art. 26 tej ustawy. I tu powstaje problem, ponieważ w przypadku osób, które wstąpiły do służby przed 2 stycznia 1999 r., za okresy służby po 1998 r. nie były opłacane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota kapitału początkowego za okresy składkowe i nieskładkowe przypadające przed 1999 r. i kwoty składek opłaconych na zaopatrzenie emerytalne po 31 grudnia 1998 r. Nieopłacenie składek za okresy służby po 1998 r. oznaczałoby znaczne obniżenie podstawy obliczenia emerytury.

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. uregulowała sprawę opłacenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za okresy pozostawania w służbie przypadające po dniu 31 grudnia 1998 r. za tych żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy w dniu zwolnienia ze służby nie spełniają warunków nabywania prawa do emerytury "mundurowej". Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe przewidziane za ten okres w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych będą przekazywane przez właściwe jednostki resortów mundurowych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w zwaloryzowanej wysokości. Będą one przekazane za cały okres służby przebytej po dniu 31 grudnia 1998 r., jeżeli w dniu zwolnienia ze służby żołnierz lub funkcjonariusz nie będzie spełniał warunków do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym tzw. służb mundurowych.

Składka taka zostanie przekazana również za byłego żołnierza lub funkcjonariusza, który nabył prawo do renty inwalidzkiej z tytułu służby, lecz nie nabył prawa do emerytury z systemu zaopatrzeniowego. W takim przypadku przekazanie składki nastąpi na wniosek żołnierza lub funkcjonariusza.

Przekazanie składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nastąpi również w przypadku, gdy po zwolnieniu ze służby były żołnierz lub funkcjonariusz, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., ma oprócz służby także okresy ubezpieczenia (np. z tytułu pozostawania w stosunku pracy) i dokona wyboru emerytury z systemu ubezpieczeń społecznych, tzn. nie skorzystał z prawa zgłoszenia wniosku o emeryturę mundurową, lecz wystąpił o przyznanie emerytury na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS po spełnieniu warunków określonych w tej ustawie.

Zbieg prawa do emerytury policyjnej lub wojskowej z prawem do emerytury z FUS

Zgodnie z generalną zasadą wynikającą z art. 95 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, można pobierać tylko jedną emeryturę. Przepis ten stanowi bowiem, że w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie, wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.

Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do osób, które przed 1 października 2003 r. miały już ustalone prawo do dwóch emerytur: z FUS oraz prawo do emerytury lub renty określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tzw. służb mundurowych, obliczonej z uwzględnieniem "cywilnych" okresów. Według poprzedniego stanu prawnego emeryturę "mundurową" przyznawano bowiem z urzędu a nie na wniosek. Dlatego osoba, która miała przyznaną emeryturę wojskową lub policyjną obliczoną z uwzględnieniem "cywilnych" okresów składkowych i nieskładkowych, miała mimo to prawo do zgłoszenia wniosku o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Osoba ta miała prawo do dwóch emerytur, ale pobierać mogła tylko jedną z nich.

Art. 20 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. gwarantuje osobom, które w dniu wejścia w życie tej ustawy miały już emeryturę "mundurową" i emeryturę z FUS, że nie zostaną pozbawione prawa do już przyznanych emerytur i zachowają prawo wyboru, którą z nich chcą pobierać.

Po wejściu w życie omawianej ustawy emerytura "mundurowa" będzie przyznawana na wniosek a nie z urzędu. Dlatego osoba, której będzie przyznana emerytura "mundurowa" obliczona z uwzględnieniem "cywilnych" okresów składkowych i nieskładkowych (tj. osoba, która wstąpiła do służby przed 2 stycznia 1999 r.) nie będzie już mogła wystąpić z wnioskiem o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Inaczej przedstawia się sytuacja byłego żołnierza lub funkcjonariusza, który wstąpił do służby po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 1999 r., któremu emerytura wojskowa lub policyjna zostanie przyznana już według nowych zasad wprowadzonych ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. W takim przypadku żołnierz (funkcjonariusz) będzie uprawniony do pobierania dwóch emerytur: jednej, obliczonej za okresy ubezpieczenia na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a drugiej, obliczonej za okresy służby na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym tzw. służb mundurowych. Oczywiście, prawo do pobierania oprócz emerytury "mundurowej", która jest przyznawana bez względu na wiek, także emerytury z FUS osoba ta uzyska dopiero po spełnieniu warunków i nabyciu prawa do tej drugiej emerytury, a więc po osiągnięciu wieku emerytalnego.

Umożliwiono zamianę renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej przyznanych po 1 stycznia 1999 r. na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z FUS na odpowiednie świadczenie policyjne lub wojskowe.

Żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze, którzy podlegali obowiązkowi ubezpieczenia społecznego oraz nabyli do dnia 1 października 2003 r., tj. do dnia wejścia w życie omawianej ustawy, prawo do renty szkoleniowej lub renty z tytułu niezdolności do pracy, mogą nabyć prawo do wojskowej lub policyjnej renty inwalidzkiej, oczywiście, po spełnieniu warunków określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy lub policjantów.

W celu uzyskania prawa do renty mundurowej zainteresowany będzie musiał złożyć stosowny wniosek. Mundurowe organy emerytalne będą honorowały orzeczenie wydane przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dodatkowe badanie przez "mundurowe" komisje lekarskie będzie przeprowadzane tylko wtedy, gdy będzie to niezbędnie konieczne, a więc wówczas, gdy zgłaszający wniosek o wojskową lub policyjną rentę inwalidzką:

jest uprawniony tylko do renty szkoleniowej,
stał się niezdolny do pracy po ustaniu ubezpieczenia z tytułu służby lub gdy
zgłosił wniosek o przyznanie zwiększenia renty "mundurowej" z tytułu związku inwalidztwa ze służbą.
Z kolei żołnierze zawodowi oraz funkcjonariusze podlegający obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wobec których komisje lekarskie podległe odpowiednio Ministrowi Obrony Narodowej, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, Szefowi Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Szefowi Agencji Wywiadu orzekły niezdolność do służby, a którzy nie nabyli prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty szkoleniowej z systemu ubezpieczeń społecznych, ponieważ nie spełnili warunków określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, mogą nabyć prawo odpowiednio do wojskowej lub policyjnej renty inwalidzkiej na zasadach i warunkach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i policjantów.

Przewidziano także, aby renta rodzinna, przysługująca po żołnierzach zawodowych oraz funkcjonariuszach podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, stawała się na wniosek zainteresowanych wojskową lub policyjną rentą rodzinną. Oczywiście, wysokość tej renty będzie ustalana na nowo zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych lub policjantów.