PIP - nowe przepisy dotyczące funkcjonowania
Od 01.07 weszły w życie nowe przepisy dotyczące funkcjonowania Państwowej Inspekcji Pracy.
Co może Inspektor?
Michał Kozicki, Zespół Prawny Biura Eksperckiego KK NSZZ “S”
Obowiązująca od dnia 01 lipca 2007 r. nowa regulacja - ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 13 kwietnia 2007r., nie zmieniła zakresu podległości, struktury, ani zasadniczo zakresu zadań powierzonych tejże instytucji.
Państwowa Inspekcja Pracy przy realizacji swoich zadań współdziała z:
związkami zawodowymi;
organizacjami pracodawców;
organami samorządu załogi;
radami pracowników;
społeczną inspekcją pracy;
organami samorządu terytorialnego;
organami administracji państwowej.
I tak, właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy dalej są odpowiednio uprawnione, w razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy lub przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, do nakazania:
pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi, a nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju, w przypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą;
usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie w przypadku, gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
oraz wstrzymania prac lub działalności, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace lub prowadzących działalność; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji, co podlega natychmiastowemu wykonaniu;
wstrzymania eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu;
ustalenia, w określonym terminie, okoliczności i przyczyn wypadku;
skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń, o ich usunięcie, a także o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do osób winnych zaniedbań;
zakazania wykonywania pracy lub prowadzenia działalności w miejscach, w których stan warunków pracy stanowi bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, przy czym nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.
Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają pracodawcy, a w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kontroli legalności zatrudnienia nawet przedsiębiorcy - niebędący pracodawcami, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, w tym przez osoby wykonujące na własny rachunek działalność gospodarczą, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy.
Postępowanie kontrolne mające na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń przeprowadzają inspektorzy pracy, działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy. Główny Inspektor Pracy ma jednak prawo do wyznaczenia danego inspektora pracy, by wykonywał określone czynności kontrolne i stosował dopuszczalne środki prawne na obszarze działania Innego okręgowego inspektoratu pracy, a nawet poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pod warunkiem, iż dany stosunek pracy podlega przepisom polskiego prawa pracy.
W toku wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy powinien współdziałać także ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi, radami pracowników i społeczną inspekcją pracy, a polegać to powinno przede wszystkim na informowaniu o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli, analizowaniu zgłoszonych uwag i spostrzeżeń, informowaniu o wynikach kontroli i podjętych decyzjach, czy też udzielaniu porad i informacji z zakresu prawa pracy.
Wykonując czynności kontrolne inspektor pracy może:
wchodzić swobodnie na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego;
żądać przedłożenia akt osobowych i wszelkich dokumentów związanych z wykonywaniem pracy przez pracowników lub osoby świadczące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy;
przeprowadzać oględziny obiektów, pomieszczeń, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy;
żądać od podmiotu kontrolowanego oraz od wszystkich pracowników lub osób, które są lub były zatrudnione albo, które wykonują lub wykonywały pracę na jego rzecz na innej podstawie niż stosunek pracy, w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą;
żądać okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności podmiotu kontrolowanego, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą;
zapoznać się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją;
utrwalać przebieg i wyniki oględzin za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku;
wykonywać niezbędne dla celów kontroli odpisy lub wyciągi z dokumentów, jak również zestawienia i obliczenia sporządzanych na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby żądać ich od podmiotu kontrolowanego;
co też bardzo istotne, sprawdzać tożsamość osób wykonujących pracę lub przebywających na terenie podmiotu kontrolowanego, przesłuchiwać te osoby, czy też żądać oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej;
korzystać z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.
W przypadku, gdy pracownik obawia się, że udzielenie inspektorowi pracy informacji w sprawach objętych kontrolą mogłoby narazić go na jakikolwiek uszczerbek lub zarzut z powodu udzielenia tych informacji, może żądać od inspektora pracy wydania postanowienia o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości, które pozostają wtedy wyłącznie do wiadomości inspektora pracy. Na przykład protokół przesłuchania udostępnia się pracodawcy tylko w sposób uniemożliwiający ujawnienie danych osobowych pracownika.
Inspektorzy pracy mogą, po okazaniu legitymacji i stosownego upoważnienia (wydanego przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy) lub nawet bez niego (doręczając wtedy takowe kontrolowanemu w terminie 7 dni od rozpoczęcia kontroli), przeprowadzać, nawet bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy, kontrole przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przestrzegania przepisów dotyczących legalności zatrudnienia.
Co do zasady inspektor pracy, przed podjęciem czynności kontrolnych, powinien zgłosić swoją obecność podmiotowi kontrolowanemu, jednak ustawodawca dopuszcza odstąpienie od tego, gdy zgłoszenie to mogłoby mieć wpływ na wynik kontroli. Inspektor może swobodnie poruszać się po terenie podmiotu kontrolowanego i nie obejmują go obowiązki w zakresie uzyskiwania przepustek, jak i zwolniony jest od rewizji osobistej, nawet, jeżeli przewiduje ją wewnętrzny regulamin podmiotu kontrolowanego.
Kontrolowany ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały, zapewnić terminowe udzielanie informacji przez wskazane osoby, udostępnić urządzenia techniczne oraz, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z odpowiednim wyposażeniem.
Po zakończeniu kontroli inspektor pracy sporządza protokół, gdzie odnotowuje wszelkie poczynione ustalenia. Protokół ten podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba albo osoby reprezentujące podmiot kontrolowany, ale nawet odmowa podpisania nie stanowi przeszkody do zastosowania przez inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą. Kontrolowany może zgłosić przed podpisaniem protokołu umotywowane zastrzeżenia.
Inspektor pracy zawiadamia o wszelkich stwierdzonych w trakcie kontroli naruszeniach prawa właściwe organy, jak:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych - o naruszeniu przepisów w zakresie ubezpieczeń społecznych;
urząd kontroli skarbowej - o naruszeniu przepisów prawa podatkowego;
Policję lub Straż Graniczną - o naruszeniu przepisów o cudzoziemcach;
marszałka województwa - o przypadkach naruszenia warunków prowadzenia agencji zatrudnienia określonych w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
starostę - o przypadkach naruszenia przez bezrobotnego lub przez podmiot kontrolowany przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Pracy w sprawach nieuregulowanych w ustawie, ani przepisach wydanych na jej podstawie albo przepisach szczególnych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Można jeszcze na zakończenie dodać, iż w sytuacji konieczności zapewnienia bezpieczeństwa kontrolującym, inspektorzy pracy mogą korzystać przy wykonywaniu swoich czynności z pomocy Policji.
Za portalem KK
|
 |
|
